انواع روش های تحریک مغزی

در زمینه توانبخشی عصبی، تحریک مغزی نه تنها باعث بهبودی در عملکرد سیستم عصبی بیماران می‌شوند، بلکه در بهبود عملکردهای رفتاری و شناختی افراد سالم نیز تأثیر بسزایی دارند؛ به طوری که می‌تواند منجر به نتایج مطلوب و بهینه ای در فعالیت روزمره فرد شود.پیامد تحریک مغزی، تعدیل یا تغییر در تحریک پذیری مسیرهای عصبی است. روشهای تحریک مغزی، شامل انواع تکنیک‌های تهاجمی مانند تحریک اپی دورال کورتیکال و تحریک مغزی عمقی و تکنیک‌های غیر تهاجمی مانند تحریک الکتریکی از روی جمجمه (tESو تحریک مغناطیسی ترنس کرانیال (TMS) می‌باشد (شکل1-1). در تحریک اپی دورال کورتیکال، تحریک از روی لایه دورامتر اعمال می‌شود؛ به نحوی که تحریک نورون‌ها تحت تأثیر پارامترهای فرکانس، شدت و عرض پالس‌ها قرار می‌گیرد.

در روش تحریک مغزی عمقی، جراح با کنار زدن پوست سر و استخوان جمجمه، الکترودها را در ناحیه مورد نظر در عمق مغز قرار می‌دهد تا با تغییر در تحریک‌پذیری نورون‌های ناحیه مربوطه، در عملکرد فرد بهبود ایجاد شود. تحریک الکتریکی غیرتهاجمی tES، شامل زیر شاخه‌هایی با جریان‌هایی مختلف تحریک مغزی است؛ شامل جریان مستقیم در tDCS، جریان متناوب در tACS، و جریان پالسی در tPCS (شکل2-1).

در روش تحریک tES، الکترود تحریک‌کننده فعال روی ناحیه مورد نظر از پوست سر و الکترود رفرنس یا غیر فعال، بالای ابروی سمت مقابل و یا روی شانه فرد قرار می‌گیرد (شکل3-1). بر اساس نوع الکترود فعال (آند یا کاتد)، افزایش یا کاهش تحریک پذیری قشر مغز صورت می‌گیرد و منجر به تعدیل تحریک‌پذیری کورتیکواسپینال و بهبود عملکردهای رفتاری در افراد سالم و بیماران مبتلا به ضایعه نورولوژیک می‌شود.

 

انواع روش های تحریک مغزی

 

تحریک الکتریکی مغز

روش درمانی TMS به این نحو می‌باشد که با اعمال جریان الکتریکی از روی سر بیمار از طریق سیم پیچ تحریک کننده، میدان مغناطیسی تولید می‌شود که این میدان‌ها، باعث ایجاد جریان الکتریکی در قشر مغز و در نهایت، پتانسیل عمل در بافت عصبی ناحیه مورد نظر می‌شود. در تکنیک TMS اصل القای الکترومغناطیسی به کار گرفته می‌شود؛ به‌طوری‌که میدان مغناطیسی سریعی را که از لحاظ زمانی متغیر است در سیم پیچ تولید می‌کند.

وقتی که کویل (سیم پیچ) روی سر بیمار قرار می‌گیرد، میدان مغناطیسی به جمجمه نفوذ کرده و جریان کوچکی را به موازات سطح کویل در مغز بیمار القاء می‌کند. مقدار جریان القاء‌شده به اندازه‌ای است که بتواند غشاء نورون را دپلاریزه کرده و پتانسیل عمل تولید کند. پارادایم‌های متنوعی از TMS را می‌توان با به کارگیری ترکیبات مختلفی از فرکانس پالس، شدت و محل تحریک ایجاد کرد. rTMS شامل اِعمال مجموعه‌ای از پالس‌ها در فرکانس از پیش تعیین شده است که می‌تواند اثراتی فراتر از مدت زمان برقراری تحریک تولید کند.

شواهد نشان می‌دهدکه اِعمال rTMS در فرکانس پایین (بین 5/0 تا 2 هرتز) قابلیت تحریک‌پذیری قشر را کاهش می‌دهد؛ در حالی‌که در جریان با فرکانس بالا (بیشتر از 5 هرتز) می‌تواند منجر به افزایش تحریک پذیری شود. بسته به نوع تحریک به کار گرفته شده در مغز و همچنین اعمال پارامترهای متفاوت در هر یک از انواع تحریک مغزی، واکنش‌های متفاوتی در مغز ظاهر می‌شود. 

 

تحریک مغزی