معرفی کتاب فرهنگ تصویری واژه سازی

سخن یا گفتار یک راه ارتباطی مؤثر:

گفتار تنها راه ارتباطی انسان‌ها با یکدیگر نیست ولی مؤثرترین چرا. ریتم و آهنگ کلام ،انسان‌ها با کلام خویش و ویژگی‌های فرا کلامی مانند تن خویش با انسان‌های اطراف خود ارتباط برقرار کرده و نیازهای خود را مطرح می‌کنند و در صورت امکان پاسخ آنها را می‌گیرند.

ارگان‌های مؤثر در تولید گفتار:

در بدن انسان ارگان‌ها و اندام‌های زیادی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا این ارتباط مؤثر را ایجاد کنند مانند مغز، سیستم تنفسی و آواسازی، حرکات و هماهنگی عضلات، اندام‌های تولیدی و... آسیب به هر یک از این اندام‌های مشارکت‌کننده می‌تواند فرایند گفتاری را مختل کند.

اختلالات گفتاری:

آسیب به بخش هایی از مغز، بیماری‌هایی عضلانی و شرایط و مشکلات دندانی، فکی، زبانی، دهانی، مشکل در سیستم تنفسی می‌تواند به تناسب در تولید و فهم گفتار مشکل ایجاد کند، که در اینجا به دو نمونه از این اختلالات می‌پردازیم.

انواع آپراکسی:

دو نوع آپراکسی وجود دارد:

1. آپراکسی اکتسابی: در هر سنی می‌تواند بروز پیدا کند و فرد توانایی گفتاری که قبلا در اختیار داشته را از دست می‌دهد.

2. آپراکسی دوران رشد: این نوع آپراکسی از بدو تولد وجود دارد و کودک در همان ابتدا مشکلاتی در گفتار خود دارد.

برنامه ریزی مغزی:

برای تولید گفتار، مغز کودک شما یاد می‌گیرد که چگونه برای عضلات گفتاری‌اش و حرکات هر کدام برنامه‌ریزی کند، چگونه لب‌ها، فک و زبان خود را حرکت دهد تا در نتیجه صداها، هجاها، کلمات و جمله‌ها به‌صورت صحیحی تولید شوند.

آپراکسی دوران رشدی چیست؟

در آپراکسی دوران رشد، مغز در برنامه‌ریزی جهت هماهنگی حرکات گفتار درنتیجه کودک نمی‌تواند حرکات مربوط به تولید صداها دچار مشکل می‌شود را به صورت دقیق یاد بگیرد. در آپراکسی دوران رشد، عضلات گفتاری کودک ضعیف نیست، اما کودک نمی‌تواند گفتار طبیعی داشته باشد، چراکه مغز در برنامه‌ریزی و توالی حرکات موردنیاز برای گفتار مشکل دارد.

نشانه های آپراکسی دوران رشد:

• دشواری در تقلید حرکات دهانی

• دشواری در تقلید صداها و کلمات

• الگوهای نامناسب تکیه

• خطاهای گفتاری بی‌ثبات

• و...

تأخیر در بیان:

وقتی ظهور اولین کلمه بامعنی، با تاخیر و یا اینکه دیرتر از حد معمول صورت گیرد، بعلاوه سایر نشانه‌های رشدی و همچنین خزانه واژگانی محدود می‌توان گفت کودک دارای تأخیر در کلام است.

راز موفقیت در درمان:

تا اینجا درباره دو نوع اختلال گفتاری یعنی تأخیر گفتار و آپراکسی دوران رشد و نشانه‌های آن‌ها تا حدودی صحبت کردیم. هر کدام از این دو نوع اختلال‌های گفتاری، درمان‌های خاص خود را دارند که آسیب‌شناس گفتار و زبان می‌تواند این روش‌های درمانی را اجرا کند و راز موفقیت در این راه همراهی خانواده و استفاده از ابزارها و روش‌های نوین است.

چگونه می‌توان خزانه واژگان و وضوح گفتار را در این کودکان بالا برد؟ اما چگونه می‌توان با دادن سرنخ خزانه واژگان کودک را افزایش داد؟ برای انجام این کار باید یک منبع و ابزاری درست داشته باشیم که ما در اینجا کتاب فرهنگ تصویری واژه سازی را معرفی می‌کنیم.

با استفاده از این کتاب کودک می‌تواند از ترکیب دو واژه یا ترکیب شبه واژه یا هجا، با یک واژه‌ی دیگر، یک کلمه‌ی جدید بسازد هجاها و یا شبه کلمات ترکیبی همراه با سرنخ‌های بینایی است، همه این واژه‌ها به کودک کمک می‌کند که راحت‌تر واژگان جدید را تکرار و تمرین کند و به خاطر بسپارد، همچنین تکرار و تمرین واژگان به مرور هم حافظه بینایی و هم حافظه شنیداری کودک را تقویت می‌کند.

نمونه‌هایی از تمرینات کتاب فرهنگ تصویری واژه سازی:

• پا+این=پایین
• زن+بیل=زنبیل
• تو+رب=ترب

توجه داشته باشید همه این نمونه‌ها برای کودک تصویرسازی شده است و این روش ساده و کارآمد در منابع خارجی هم ذکر شده است.

این کتاب مناسب چه کودکانی است؟

• کودکان آپراکسی

• کودکان با تأخیر در رشد گفتار و زبان

• کودکانی که حافظه شنیداری و بینایی ضعیفی دارند

• کودکان طبیعی در مسیر رشد گفتار و زبان بالای 14 ماه

• و...

کتاب فرهنگ تصویری واژه سازی برای کودکان طبیعی:

این کتاب با آموزش تصویری واژه‌ها، آموزش واژگان را تسهیل می‌بخشد و خزانه واژگانی کودک را نسبت به هم سن و سالان خودش افزایش می‌دهد.

مهدیه محمدنژاد (دانشجو گفتار درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران)